Historie

Vreeken's Zaden Dordrecht, 1926

Ja zeker, we zijn al een beetje 'bejaard' in de zaadwereld. Een uitermate krasse bejaarde, dat wel! Dit is een globale terugblik op ons bestaan. Zo was daar de 'grote brand' in december 1938, waardoor het toen bestaande archief verloren ging. Mijn vader en grootvader waren niet zo 'bewaarderig', wat een goede geschiedschrijving ook nog eens bemoeilijkt

C.N. Vreeken (Kees) was voordien al in het zaadvak werkzaam bij de Fa. van Namen Zaden (Zwijndrecht). Hij was mededirecteur en getrouwd met Jacoba van Namen. Zijn vader was beurtschipper op de Haarlemmermeer, het gezin is sinds de inpoldering andere bronnen van inkomsten gaan zoeken. De wetten van Mendel (herontdekt rond 1900) boeiden Kees kennelijk mateloos. Hij ging aan de slag als pionier in het veredelingswerk. Zijn kennis van de talen rondom Nederland hielpen hem om al snel goede contacten op te bouwen. Ik begrijp heel goed, dat hij in 1926 voor zichzelf begon (kwestie van genen). Hij kocht een pand aan de Voorstraat in Dordrecht (we zitten er nog), tevens pachtte hij land voor de veredelingsprogramma's. In die tijd zijn vele groentegewassen geteeld en zo mogelijk verbeterd. Er ontstond een prachtig sortiment originele rassen van Vreeken's Zaden. Ook werden er wel onder restricties van alleenverkoop in Nederland rassen geïmporteerd uit o.a. Frankrijk en Denemarken. 

De verkoop van zaden verliep veelal langs het ingenieuze systeem van agentschappen. Mijn vader vertelde wel, dat hij regelmatig alle agenten langs moest om zaken met hen te bespreken. Toen was het bereizen van alle uithoeken van Nederland bepaald niet gemakkelijk! Het ging dan natuurlijk over betalingen en verkoopresultaten. De 30er jaren zijn niet gemakkelijk geweest, maar er was altijd eten op de plank. Kees had inmiddels meerdere zoons in de zaak, er werden pakhuizen in de binnenstad gekocht of gehuurd om de topaanvoer van zaden te kunnen herbergen. Daarnaast waren we van het begin af aan actief als tuinwinkel, in die tijd bijvoorbeeld de enige bollenverkoper met enig sortiment in de stad. In het najaar werd een scheepsruim vol met turfmolm verhandeld aan hoveniers en grotere tuinbezitters. U kent ze misschien nog? Die geperste balen van 50 kilo, bijeengehouden met latten en ijzerdraad.... In 1938 brak er een grote brand uit in het pand aan de Voorstraat. Een enorme ramp. Veel uitgangsmateriaal ging verloren, maar kon gedeeltelijk bij afnemers worden teruggehaald. Het pand werd herbouwd en vernieuwd. Uiteindelijk is zo'n nieuwe start niet verkeerd, ik dank er nog een degelijk gebouw aan! 

De oorlogsjaren zijn we goed doorgekomen. Handel met Duitsland was absoluut taboe voor mijn grootvader in de jaren '40-'45, niet in het minst omdat zijn oudste zoon (mijn oom Ton, naar wie ik genoemd ben) sneuvelde (door eigen vuur) tijdens de meidagen 1940. Een enorme veelheid van kortstondige arbeiders zijn in die jaren voorbijgekomen. Er werd gewerkt voor eten, eten werd geteeld. In de laatste oorlogswinter is er ook menig kilo zaaizaad (bonen) in de pan terecht gekomen. Als grap, eigenlijk meer om uit te testen of het mogelijk was, ontwikkelde Kees de rode spruitkool 'Rubine'. Rond 1950 was het rode spruitje klaar en stond zelfs (eenmalig) op het menu van Koningin Juliana! Jammer genoeg is het ras nooit door iemand opgepakt in een hybridisatie programma. Het had een nieuwe groente kunnen worden en had toen als opmerkelijke eigenschap: mild van smaak en reuk. Een eigenschap die nu pas in de groene spruit doorbreekt en wordt gepousseerd. Overigens verkopen we het Rode Spruitje nog steeds, de opbrengst is gering maar de plant is erg sierlijk in de winter en de oogst zeer bijzonder! 

In 1956 overleed Cornelis Nicolaas aan een hartfalen, een “In Memoriam” uit die tijd vind je hier. Het bedrijf was inmiddels voortgezet door zoon Wim (mijn vader), evenals zijn vader gepassioneerd door het veredelingsvak. En niet zonder resultaat. Met eenvoudige middelen, groot inzicht en een fijne neus voor het vak ontwikkelde hij toprassen bij gewassen als knolselderie, uien, stamslabonen, stokslabonen, stoksnijbonen, prei, komkommers en kropsla. Enkele kom je nog tegen: stamslabonen Prelude (wie kent hem niet) werd evenals stokslabonen Largo aan Royal Sluis verkocht. Stamslabonen Montano kwam in handen van Holland Select. 

De 60er en 70er jaren waren zware jaren. Schaalvergroting en technische verfijning in het zaadvak waren in ons kleine bedrijf moeilijk te realiseren. De agenten en vertegenwoordigers werden 'verkocht' aan Royal Sluis. Groenteveredeling ging onverminderd door, de resultaten waren voor de hoogste bieder. In die tijd openden we het eerste tuincentrum in de (wijde) omgeving. De particuliere markt is overzichtelijk en boeiend. Hier kom ik als tiener in beeld (geboren in 1958) en verdeel mijn aandacht tussen de winkel, de proeftuin en het tuincentrum. Al op 16-jarige leeftijd moest de beslissing vallen: 'ga je in de zaak of niet?' Ik wilde niets liever (wel eerst school afgemaakt) en heb er nooit spijt van gekregen.

Mijn vader zette zijn werk voort onder de vleugels van Holland Select (Andijk) en later nog voor enkele andere firma's. Op zijn 80e sloot hij zijn laatste project. Hiermee kwam een eind aan het ontwikkelen van eigen rassen.

Mijn liefde was en is het opbouwen van collecties en deze aanbieden aan kwekers en hobbytuiniers. Dat is inmiddels uitgegroeid tot een indrukwekkende collectie oude en nieuwe rassen. Zaden van groenten en fruit, geneeskrachtige- en keukenkruiden, één- en meerjarige bloemen, wildbloemen, groenbemesting, (sub)tropische planten... De verkoop is 'aan huis' of per postorder. Het is nu de tijd van tuinclubs, kwekers op zoek naar nieuwe gewassen, biologische tuinders en restaurants, die aparte gewassen laten telen voor een originele menukaart. Wat hebben we toch een enorm boeiend vak! Wekelijks ontdek ik nieuwe mogelijkheden of leer ik iets van een vaknoot of gespecialiseerde hobbyist (inmiddels wereldwijd verspreid).

Vreeken's Zaden is dus gestopt in de vaart van de resistentiejacht. We beperken de teelt tot het vermeerderen van bijzondere rasjes. Dit gebeurt onder contract bij gespecialiseerde kwekers, o.a. op Tholen. Onze "roeping en missie": bijeenbrengen van een uniek sortiment en introductie van soorten of rassen op de hobbymarkt. 

Ton Vreeken